‘n Paar dinge om te oorweeg wanneer jy vir 2024 beplan

Deur Deidré Valentine

23/12/2023

Met die aankoms van ’n nuwe jaar, kyk ’n mens terug na alles wat in die vorige jaar gebeur het; wat het verloop soos ons dit beplan het en watter verrassings het ons onkant betrap?

Wanneer ons dan ook na die nuwe jaar kyk en vir die toekoms beplan, vra ons gereeld “wat gaan met die ekonomie gebeur?” of “hoe gaan die wêreld oor tien jaar lyk?”

Maar om vooruitskattings te maak is moeilik.

In sy jongste boek, Same as Ever, skryf Morgan Housel ’n paar kort stories oor dinge wat nooit verander nie in ’n wêreld wat konstant verander.

Hy noem dat Jeff Bezos, die stigter van Amazon, gereeld gevra word wat hy dink in die volgende tien jaar gaan verander.

Tog word hy amper nooit gevra wat hy dink nié gaan verander nie; ’n vraag wat volgens hom baie belangriker is.

Deur te veel te fokus op dit wat buite ons beheer is, om te slim te probeer dink, om die volgende beste ding na te jaag en na algemene braaivleisvuurpraatjies te luister, hou dikwels ons aandag weg van die dinge waarop ons wel moet fokus.

As ’n mens kennis opbou oor die dinge wat wel dieselfde bly, gee dit vir jou die vermoë om anders te dink oor risiko, geleenthede en hoe om die onsekerheid oor die toekoms te hanteer.

Wat bly dus altyd dieselfde?

Groeibates presteer oor lang tydperke beter as konserwatiewe bates

Dikwels, oor korttermynperiodes, kyk beleggers na bateklasopbrengste en meen hulle sou beter opbrengste (voor belasting, bygesê) uit kontantbeleggings gekry het as uit die aandelemark.

2022 en 2023 (tot einde November) was tipies van daardie jare wat kontant tussen 5,2% en 7,3% sou oplewer, teenoor Suid-Afrikaanse aandele wat tussen 3,6% en 6,7% sou oplewer.

Wat ons egter nie uit die oog moet verloor nie, is dat blootstelling aan groeibates (aandele en eiendom) wat gemiddeld 13% per jaar sou oplewer steeds vir jou voordelig sou wees om te hê oor langer tydperke (bv. die afgelope 29 jaar).

Konserwatiewe bates (kontant en effekte) sou gemiddeld slegs 9% tot 10% per jaar opgelewer het.

Belasting

As ek kon voorspel, sou ek sê dat die Suid-Afrikaanse Inkomstediens (SAID) nie binnekort (of ooit) gaan besluit om die belastingbetaler se lewe makliker te maak nie.

Die impak van belastings op beleggingsportefeuljes is groter as wat die meeste mense besef. Beleggers moet altyd probeer om portefeuljes só te konstrueer en beleggingsprodukte só te benut dat die impak van belasting op beleggings tot die minimum beperk word.

’n Voorbeeld hiervan is dat die inkomste wat uit verpligte beleggings wat deur lewende annuïteite verdien word, belasbaar is vir inkomstebelastingdoeleindes (tussen 18% en 45%). Inkomste uit effektetrustportefeuljes is egter meer belastingvriendelik is, omdat die inkomste nie belas word as inkomste nie, maar slegs op grond van die kapitaalwins wat dit aktiveer.

Boedelbelasting is ook altyd ’n sensitiewe kwessie en individue met groot boedels kan tot 25% van hul boedelwaardes bo R3,5 miljoen afstaan aan boedelbelasting.

Deur beleggings, wat nie deel vorm van jou boedel nie, in jou portefeulje in te sluit of deur gebruik te maak van ’n trust, kan help om boedelbelasting tot die minimum te beperk.

Marksiklusse en terugkeer na die gemiddelde

Ons hoor dikwels in die media dat beleggers al hul bates na die buiteland moet skuif.

Hierdie siening word veral gedryf deur die feit dat die Suid-Afrikaanse aandelemark (FTSE/JSE-indeks van alle aandele) heelwat swakker gevaar het as die buitelandse markte (MSCI wêreldindeks van alle lande) oor die afgelope tien jaar.

Wat ons egter nie in gedagte hou nie, is dat markte in siklusse beweeg. Bateklasse kan nie vir ewig aanhou styg sonder tydperke van dalings nie.

Die grafiek SA aandele vs. Wêreldaandele 2013-2023 het presies die teenoorgestelde gelyk oor die vorige tien jaar (SA aandele vs. wêreldaandele 2003-2013) en dan ook weer die teenoorgestelde die voorafgaande tydperk van tien jaar.

Daarom is dit belangrik om in ag te neem waar bates in hul marksiklusse is wanneer besluite oor portefeulje-toewysings geneem word.

Ons het geen idee wat die aandelemark oor die volgende jaar (of enige jaar) gaan doen nie, maar ons kan met sekerheid sê dat mense se voorliefde vir gierigheid en vrees nooit verander nie.

Ons weet ook dikwels beleggers se gedrag dui op te veel selfvertroue en kortsigtigheid.

Ons kan ook nie voorspel watter ondernemings (of aandele) oor die volgende dekade die suksesvolste gaan wees nie, maar ons weet dat sakeleiers wat sukses kop toe vat, wat lui raak en eiegeregtig voel, uiteindelik die plot gaan verloor.

Tyd in die mark

Die agtste wonder van die wêreld is die krag van saamgestelde rente oor tyd.

’n Mens stel dikwels die spaarwerk uit totdat dit eintlik te laat is en wil dan “slim” strategieë probeer uitdink om vinnig baie geld te maak, wat dikwels misluk.

’n Goeie proses met ’n goed gediversifiseerde portefeulje en lank genoeg tyd in die mark sal oor ’n tydperk van 30 jaar en meer die meeste “slim” strategieë uitstof.

Ten slotte

Kennis oor dinge wat nooit gaan verander nie, kan meer waardevol wees as ’n vooruitskatting van ’n onbekende toekoms.

Die lewe gaan oor die bestuur van waarskynlikhede.

Niemand kan met sekerheid sê wat in die toekoms gaan gebeur nie, maar die beste wat ons op dié oomblik kan doen, is om ingeligte besluite te neem waar die uitkoms uiteindelik in jou guns kan tel.

Deidré Valentine is ’n gesertifiseerde finansiële beplanner van Woodland Wealth. Kontak haar by info@woodlandwealth.co.za.

Alhoewel alle moontlike sorg geneem is met die opstel van hierdie dokument kan die feitelike korrektheid van die inligting hierin vervat, nie gewaarborg word nie. Hierdie dokument behels nie advies nie en enigiemand wat enige finansiële optrede beoog op grond van hierdie dokument, word sterk aangeraai om eers met sy/haar persoonlike finansiële adviseur oorleg te pleeg. Woodland Wealth is ‘n gemagtigde finansiële diensverskaffer met FSP no. 5966.